Brydż – zasady gry

Brydż, pomimo stosunkowo krótkiej swojej historii, jest jedną z najbardziej popularnych i prestiżowych gier karcianych. Protoplastą brydża jest wist – gra, której początki sięgają XVI–XVII w., a która szczególną popularność zdobyła w wieku XIX. Brydż jest jedną z niewielu gier, w którą grają ludzie w każdym wieku i każdej narodowości, praktycznie we wszystkich zakątkach świata. Przedstawiamy historię i zasady gry w brydża.

Wiele wskazuje na to, że brydż narodził się w Rosji lub w Turcji w drugiej połowie XIX w. Najstarszy opis gry, która uznawana jest za pierwotną formę brydża, pochodzi z 1886 roku (Biritch, or Russian Whist) – w tej odmianie gry nie ma licytacji (podobnie jak w wiście), ale nowym elementem jest ustalanie koloru atutowego lub deklaracja gry bez atu – „biritch”, przez rozdającego lub jego partnera i „wykładanie” się partnera. Kolejnym etapem było powstanie w początkach XX w. brydża licytowanego (auction bridge) – jak łatwo przewidzieć, nowym elementem jest licytacja przeprowadzana w celu uzgodnienia liczby lew, którą partnerzy wezmą w trakcie rozgrywki. W latach 20. XX w. zmodyfikowany został zapis (tzn. sposób liczenia punktów) i tym samym powstał brydż kontraktowy (contract bridge), który znany jest obecnie jako brydż.

Brydż jest grą dla czterech osób, stanowiących dwie pary. Jest to zarówno gra towarzyska (brydż towarzyski lub robrowy, ang. rubber bridge), w którą można pograć ze znajomymi w domowym zaciszu, jak i dyscyplina sportowa, w której rozgrywane są zawody o randze międzynarodowej (brydż sportowy, porównawczy, ang. duplicate bridge). W brydżu towarzyskim celem jest zdobycie maksymalnej liczby punktów podczas robra (rober – wygrana dwóch spośród trzech rozgrywanych partii), a gra przebiega w sposób mniej formalny niż w brydżu sportowym. W brydżu sportowym przypadek i szczęście nie odgrywają praktycznie żadnej roli – liczą się umiejętności grających, podczas gdy w brydżu robrowym przypadek jest znaczącym elementem gry. Opisane na tej stronie reguły dotyczą brydża towarzyskiego, ale w znacznej części pokrywają się z regułami stosowanymi w brydżu sportowym.

Na grę (robra) składają się dwie lub trzy partie – rober kończy się, gdy jedna z par wygra dwie z nich. Każda partia to jedno lub kilka rozdań, w trakcie których drużyna może zdobyć punkty – partia kończy się wygraną drużyny, która pierwsza zdobędzie co najmniej 100 punktów, przy czym punkty do zakończenia partii liczą się jedynie wtedy, gdy drużyna rozgrywa rozdanie po wygranej licytacji. Każde rozdanie można podzielić na cztery etapy: tasowanie i rozdawanie kart, licytacja, rozgrywka oraz podliczenie punktów.

Tasowanie i rozdawanie kart

Do gry wymagana jest standardowa talia zawierająca 52 karty. Obowiązuje starszeństwo kart: A K D W 10 9 8 7 6 5 4 3 2, które ma znaczenie w trakcie rozgrywki przy określaniu która karta jest silniejsza i który z graczy zabiera lewę. Starszeństwo kolorów: bez atu (brak koloru atutowego), pik ♠, kier ♥ (tzw. kolory starsze), karo ♦, trefl ♣ (kolory młodsze) ma znaczenie w trakcie licytacji: kolejny gracz musi zalicytować „więcej” niż jego poprzednik lub spasować.

Każdy z graczy otrzymuje po 13 kart.

W tradycyjnej grze używane są dwie talie kart – podczas gdy jeden z graczy rozdaje karty, jego partner tasuje drugą talię i umieszcza ją po swojej prawej stronie (tj. po lewej następnego rozdającego). Rozdaje się karty począwszy od gracza po lewej, zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Gracz przed rozpoczęciem rozdawania, ma prawo przetasować talię raz jeszcze, a bezpośrednio przed rozdaniem powinien podać talię do przełożenia przeciwnikowi siedzącemu po swojej prawej stronie (poprzedniemu rozdającemu).

Licytacja

Licytacja ma na celu określenie kontraktu: tj. ustalenie koloru atutowego lub gry bez obranego koloru atutowego oraz poziomu gry, czyli minimalnej liczby lew, które zostaną zebrane przez parę rozgrywającą. Najmniejszy kontrakt, jaki można zadeklarować to siedem lew – licytacja na poziomie „jeden” oznacza deklarację zebrania siedmiu lew, na poziomie „dwa” – ośmiu lew, itd.

Licytację rozpoczyna rozdający, następni gracze zgłaszają swoje odzywki zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Każdy z graczy może wybrać jedną z odzywek:

• pas – rezygnacja z licytacji (ale tylko w bieżącej kolejce, gracz może brać udział w dalszej licytacji, jeśli ponownie będzie jego kolej),
• kontra – jeśli gracz uważa, że przeciwnicy nie są wstanie wygrać deklarowanego przez nich kontraktu (kontra na grę skutkuje podwojeniem punktacji),
• rekontra – jeśli gracze zostali skontrowani, ale licytujący uważa, że jednak uda im się wygrać kontrakt (rekontra ponownie podwaja punktację, czyli po rekontrze punkty liczą się poczwórnie),
• przelicytować poprzednika – gracz musi zalicytować wyżej niż ostatnio licytowany kontrakt, przy czym licytacja na poziomie n zobowiązuje graczy do wzięcia 6+n lew. Kolejność odzywek jest następująca: najmłodsza 1♣, potem 1♦, 1♥, 1♠, 1BA (bez atu), następnie na poziomie 2: 2♣, 2♦, 2♥, 2♠, 2BA, dalej na poziomie 3, i tak aż do 6.

Licytacja kończy się po trzech kolejnych odzywkach pas, po dowolnej innej odzywce. Licytację wygrywa para, która ostatnio licytowała kontrakt. Gracz, który pierwszy licytował kolor kontraktu, zostaje rozgrywającym. Zalicytowanie odzywki określającej kolejny poziom kontraktu po kontrze lub rekontrze anuluje kontrę – kontrakt będzie rozgrywany z kontrą/rekontrą wtedy, gdy bezpośrednio po niej wystąpiły trzy pasy.

Jeśli żaden z graczy nie zalicytował kontraktu (wystąpiły cztery pasy po rozdaniu kart), rozdanie zostaje zakończone bez rozgrywki i zapisu punktów – w następnym rozdaniu karty są rozdawane przez kolejnego gracza w kolejności.

W początkach brydża licytacja opierała się na naturalnym znaczeniu odzywek – tzn. licytacja np. 2¦ oznaczała posiadanie minimum 5-kartowego koloru i wysokich kart. W brydżu współczesnym stosuje się systemy licytacyjne, w których odzywki mają sztuczne znaczenie, pozwalające na precyzyjne przekazywanie informacji o kartach. Istnieje wiele konwencji i systemów licytacyjnych, mniej lub bardziej opartych na systemie naturalnym. Znaczenie odzywek, jakimi posługują się partnerzy musi być znane przeciwnikom – ideą jest współpraca z partnerem bez przekazywania sobie dodatkowych informacji poza odzywkami w licytacji.

Rozgrywka

Celem rozgrywki jest zrealizowanie (ugranie) wylicytowanego kontraktu. Rozgrywkę prowadzi rozgrywający, a jego partner po wyłożeniu kart nie bierze udziału w grze. Zadaniem przeciwników (obrońców) jest niedopuszczenie do zrealizowania kontraktu.

W trakcie rozgrywki obowiązuje zasada dokładania do koloru pierwszego wyjścia w lewie. Jeśli gracz nie może dołożyć odpowiedniej karty, to może położyć dowolną, w tym przebić atutem (w grze BA nie ma takiej możliwości).

W rozgrywce obowiązuje starszeństwo kart zarówno dla koloru wyjścia jak i w kolorze atutowym. Gracz, który położył najstarszą kartę w kolorze wyjścia lub – jeśli były grane atuty – najstarszą kartę w kolorze atutowym, zabiera lewę i rozpoczyna następną (wistuje). Jeśli rozgrywający zabrał lewę kartą „z ręki”, to do następnej wychodzi z ręki, a jeśli zabrał lewę „z dziadka”, to do następnej wychodzi również kartą z dziadka.

Po zakończeniu rozgrywki (tj. rozegraniu wszystkich trzynastu lew) i podliczeniu lew następuje sprawdzenie, czy kontrakt został ugrany. Jeśli rozgrywający wziął mniej lew niż zadeklarowany kontrakt, to są to „lewy wpadkowe” – „niedoróbki”, kontrakt „bez jednej”, „bez dwóch” itd. W przypadku wzięcia większej liczby lew niż poziom kontraktu, to są to „nadróbki”. W zależności od poziomu kontraktu, koloru atutowego, od tego, czy gracze wygrali już partię w robrze czy nie (są „po partii” lub „przed partią”) oraz oczywiście od liczby ugranych lew, oblicza się punkty zgodnie z regułami zapisu brydżowego.

W brydżu robrowym stosowany jest zapis międzynarodowy, który obejmuje kilka elementów:

• Jeżeli kontrakt został zrealizowany, to pod kreską zapisuje się punkty za wylicytowane i ugrane lewy:
  

  BA (bez atu)	Bez kontry	Z kontrą	Z rekontrą
  Kolor atutowy	40 za pierwszą lewę 30 za każdą następną	80 za pierwszą lewę 60 za każdą następną	160 za pierwszą lewę 120 za każdą następną
  ♠ lub ♥ (starszy)	30 za każdą lewę	60 za każdą lewę	120 za każdą lewę
  ♦ lub ♣ (młodszy)	20 za każdą lewę	40 za każdą lewę	80 za każdą lewę

  Są to jedyne punkty, które zalicza się do partii. Do dogrania partii za jednym razem (bez kontry) wymagana jest gra na poziomie 3BA, 4♠, 4♥, 5♦ lub 5♣ (3 baz atu, 4 w starszy kolor lub 5 w młodszy).

• Jeżeli kontrakt został zrealizowany z nadróbkami, do dodatkowo nad kreską zapisuje się punkty premiowe:
  

  Gra	Przed partią	Po partii
  bez kontry	30 za każdą nadróbkę w BA 30 za każdą nadróbkę w ♠ lub ♥ 20 za każdą nadróbkę w ♦ lub ♣
  z kontrą	100 za każdą nadróbkę	200 za każdą nadróbkę
  z rekontrą	200 za każdą nadróbkę	400 za każdą nadróbkę

• Jeżeli został wylicytowany i ugrany kontrakt na poziomie 6 (szlemik) lub 7 (szlem), to nad kreską zapisuje się premię:
  

  Premia	Przed partią	Po partii
  za szlemika	500	750
  za szlema	1000	1500

  Jeżeli szlem lub szlemik nie został wylicytowany, to premii nie dolicza się.

• Jeżeli został ugrany kontrakt kontrowany lub rekontrowany, to nad kreską zapisuje się:
  • 50 punktów – jeśli ugrano kontrakt kontrowany,
  • 100 punktów – jeśli ugrano kontrakt rekontrowany.
• Jeśli kontrakt nie został ugrany, to nad kreską, po stronie obrońców zapisuje się punkty:
  

  Niedoróbka	Przed partią			Po partii
  	Bez kontry	Z kontrą	Z rekontrą	Bez kontry	Z kontrą	Z rekontrą
  pierwsza	50	100	200	100	200	400
  druga i trzecia		200	400		300	600
  czwarta i następne		300	600		300	600

• Po zakończeniu robra, po stronie pary, która wygrała robra, nad kreską zapisuje się premię:
  • 700 punktów – jeśli obrońcy są przed partią,
  • 500 punktów – jeśli obrońcy są po partii.
• Jeżeli jeden graczy po rozdaniu kart posiada cztery lub pięć honorów (As, Król, Dama, Walet i Dziesiątka w kolorze atutowym lub cztery Asy w BA), to nad kreską dla jego drużyny zapisuje się premię:
  • 100 punktów – jeżeli posiada cztery z pięciu honorów w kolorze atutowym,
  • 150 punktów – jeżeli posiada pięć honorów w kolorze atutowym lub cztery Asy w grze bez atu.

  Premia za honory może zostać dopisana w dowolnym momencie po zakończeniu licytacji, ale z oczywistych powodów zapisuje się ją po zakończeniu rozgrywki.